Niekiedy podejmują walkę. Niestety, w większości przypadków bezskutecznie. Pojawia się rezygnacja, bezradność, utrata nadziei na zmianę biegu wydarzeń. W kontekście zaistniałej sytuacji sztuka przetrwania staje się priorytetem. Weźmy pod lupę dwa filmy: Hidden oraz Ciche miejsce, w których post apokaliptyczna rzeczywistość zmusza bohaterów do zmiany zasad regulujących ich dotychczasowe życie oraz do głębokiej izolacji przed poczuciem zagrożenia.
Hidden to niestety mało znany horror w reżyserii braci Duffer. Opowiada on historię trzyosobowej rodziny, której jako jednej z nielicznych udało się przetrwać gwałtowną pandemię wirusa. Po nagłym wybuchu zarazy skrywają się w schronie, który stał się dla nich nowym domem. Próbują organizować sobie dostępną przestrzeń, stworzyć w miarę stabilne warunki, aby zachować pozory normalnego, spokojnego życia.
Z kolei Ciche miejsce Krasinskiego szturmem podbił serca fanów minimalistycznego kina postapo, szybko stając się jednym z najbardziej dochodowych filmów ostatnich lat. Już w pierwszy weekend w Stanach Zjednoczonych zarobił około 22 milionów dolarów, a do tej pory przyniósł łącznie zyski w wysokości ponad 296 milionów dolarów! Istota dużej popularności filmu tkwi w dość prostym, ale za to nieziemsko skutecznym koncepcie. Kilkuosobowa rodzina skrywa się w swoim domu przed inwazją enigmatycznych stworów wyczulonych na dźwięk. Od niespełna roku ludzkość żyje w strachu o własne życie. Wiemy, że Oni są szybcy, zwinni i niezwykle silni. Czyhają na najmniejszy szmer, by rzucić się na swoją potencjalną ofiarę. Nasi bohaterowie muszą zatem każdą czynność wykonywać w absolutnej ciszy.
Cechy wspólne
Oprócz postapokaliptycznej konwencji, klimatu nieustannego zagrożenia i napięcia czy dbałości o psychologiczną stronę postaci, oba filmy łączy kilka innych cech. W obydwu przypadkach bohaterowie izolują się przed określonym złem, zmuszeni są do życia w całkowitej ciszy, by nie zdradzić miejsca kryjówki. Starają się organizować swoją egzystencję według reguł zapewniających im pozorny spokój oraz przetrwanie. Wprowadzają żelazne zasady, które trzeba bezwzględnie przestrzegać, gdyż każde ich złamanie może być katastrofalne w skutkach. Ponadto członków rodziny łączy silna więź emocjonalno-uczuciowa, a ich zachowania cechuje altruizm, dzięki czemu zawsze staną w obronie pozostałych, nawet za cenę własnego życia. Znamienną cechą jest także minimalizm przestrzenny. Ruchy protagonistów są ograniczone terytorialnie. Nie mogą oni korzystać z pełnej swobody poruszania się i dobrodziejstw natury, niezbędnej do zaspokojenia podstawowych potrzeb. Jednak najważniejsze w położeniu ocalałych jest nauka sztuki przetrwania oraz ciągłego jej uskuteczniana, czyniąc z niej rzemiosło. Poddajmy teraz analizie stosowane strategie.
Nie mogą nas zobaczyć!
Cała filozofia przetrwania w świecie sparaliżowanym pandemią śmiercionośnego wirusa polega na pozostaniu niezauważonym. Ocalali – jak sama nazwa wskazuje – muszą być „ukryci”, niewidoczni. Dlatego jedyną słuszną strategią wydaje się izolacja w czeluściach przeciwatomowego schronu i stworzenie w nim warunków zapewniających azyl oraz przywrócenie,dawnego spokoju. Bohaterowie posiadają spiżarkę z jedzeniem, by zaspokoić głód. Grają w gry planszowe oraz karty, by zapewnić rozrywkę i spędzić razem czas. Rodzice uczą córkę matematyki, by zadbać o jej właściwą edukację. Jak widać, sprawiają pozory normalnego życia z jednym małym szczegółem – ich egzystencji nieustannie zagraża śmierć. Taktyka na przeczekanie może dawać tylko złudną nadzieję na polepszenie się sytuacji i jedynie odwlec to, co nieuniknione. Innym sposobem na przeżycie jest ustalenie zasad, których pod żadnym pozorem nie można naruszyć. Tych reguł musi szczególnie przestrzegać pierworodna. Trzeba zachowywać się cicho. Nie można tracić kontroli nad sobą. Nie wolno otwierać włazu. I czwarta zasada, najbardziej enigmatyczna i mająca ogromne znaczenie dla przebiegu fabuły – nie mówić o „Wdychaczach”.
Kadr z filmu „Hidden”
Nie mogą nas usłyszeć!
W przeciwieństwie do swojego poprzednika, w Cichym miejscu niezbędnym warunkiem przeżycia jest zupełna cisza. Budowanie napięcia w ten sposób wydaje się tak banalnym konceptem, że aż skutecznym. Choć nie można odmówić twórcom naprawdę solidnie poprowadzonej akcji i poruszania dość odważnych wątków w post apokaliptycznym świecie, w którym większość wartości przestaje obowiązywać, a najważniejsza staje się sztuka przetrwania. Nasi bohaterowie muszą zachowywać się bardzo ostrożnie, gdyż każdy najmniejszy dźwięk ściągnie na nich uwagę ślepych, nad wyraz silnych potworów, które tylko czyhają na piśnięcie. Niezwykle trudno jest, co udowadniają nam to sami członkowie rodziny, wykonywać czynności dnia codziennego. Takie jak przemieszczanie się, zabiegi higieniczne czy organizowanie pożywienia, zachowując dyskrecję, spokój i milczenie. W tym celu protagoniści komunikują się za pomocą gestów i symboli, używając do tego również języka migowego. Spojrzenia pełne zrozumienia i uczuć zastępują słowa. Oprócz tego modyfikują odpowiednio otoczenie, by nie dawać o sobie znać obcym najeźdźcom. Rozsypują piasek po drogach, montują oświetlenie, które sygnalizuje zagrożenie.
Kadr z filmu „Ciche Miejsce”
Zmieniaj, by przetrwać
Jak pokazują te dwa filmy, konieczne do przeżycia jest wprowadzanie zmian i opanowanie do perfekcji sztuki przetrwania. Nasi bohaterowie muszą dokonać rewizji wyznawanych wartości oraz wprowadzić w nim określone modyfikacje. Restrukturyzacji poddany jest także system komunikacji, zasady regulujące funkcjonowanie rodziny oraz podział zakresu obowiązków pomiędzy poszczególnych członków. Ważna jest także współpraca i wzajemna protekcja. Tylko dzięki tym czynnościom protagoniści są w stanie stawić czoła okrutnej rzeczywistości i zmierzyć się ze złem czyhającym na nich w każdym zakątku.
W świecie postapo zjawisko przetrwania jest nadrzędnym zagadnieniem, wokół którego budowana jest fabuła. Podstawowe pytanie: jak przeżyć, staje się naczelną kategorią i głównym punktem wyjścia dla twórców filmowych. W zależności od kontekstu, produkcje różnie podchodzą do tego tematu. Niektóre stawiają zdecydowanie bardziej na psychologiczną stronę postaci, inne na walkę ze złem i nieustanne poszukiwanie remedium, a jeszcze inne na ukazanie mechanizmów instynktu samozachowawczego. Przytoczone i poddanie analizie przykłady postapokaliptycznego kina kładą największy nacisk na sztukę przetrwania. Ukazane w nich strategie podyktowane są w głównej mierze specyfiką sytuacji oraz charakterystyką źródła zagrożenia. Obecnie mało tego typu produkcji powstaje, dlatego warto rzucić okiem na przytoczone obrazy.
