Człowiek od zawsze zastanawiał się nad swoim pochodzeniem i celem życia. Ponieważ w starożytności nauka nie była tak rozwinięta jak obecnie, na wiele pytań nie udawało się znaleźć odpowiedzi. W związku z tym narodziły się różnego rodzaju legendy i wierzenia, które dziś nazywamy mitologiami danego rejonu.
Ameryka:
- Majowie
Mit o powstaniu świata – który jest bardzo podobny do tego znanego z Biblii – Majowie zapisali w Popol Vuh. Grupa bogów uformowała w nim krajobraz i stworzyła zwierzęta. Pierwsi ludzie zostali zrobieni z gliny, zatem byli bezmyślni – w związku z tym bogowie postanowili zniszczyć swoje dzieło. Przy drugim podejściu jako budulca użyli drewna, co spowodowało, że ich kreacja nie miała duszy – ponownie unicestwili własny twór. W końcu jaguar, kojot, krowa i papuga zasugerowały, by podjąć próbę na kukurydzy – nareszcie się udało. Trzecie pokolenie ludzi zostało uznane za tak dobre, że niemal dorównywało bogom w swojej doskonałości.
- Aztekowie
Aztekowie wierzyli, że zarówno ludzie, jak i bogowie muszą składać ofiary, by wszechświat pozostał żywy. Swoje tradycje i mity zapisali na opracowanym przez siebie kalendarzu (pamiętacie, że wyliczyli apokalipsę na 2012 rok?). Świat, w którym żyjemy, powstał po tym, jak bogowie w gniewie zniszczyli cztery poprzednie. Dlaczego tak uczynili? Bo ludzie składali za mało ofiar. By stworzyć słońce dla piątego (naszego) świata, dwóch bogów poświęciło się, wskakując do rozpalonego ogniska. Pozostali Quetzalcóatl i Tezcatlipoca schwytali potwora (oczywiście damskiej płci), poruszającego się po wodach pokrywających nowy świat i zrobili z niego suchy ląd – na którym mógł żyć człowiek – oraz niebo. Od tej pory rasa ludzka zmuszona była składać ofiary bogu słońca i potworowi ziemi.
- Rdzenni Amerykanie
Na początku należy podkreślić, że każde plemię miało własne mity i legendy, aczkolwiek łączyły ich wspólne dla wszystkich wierzenia. Autochtoni mówili, że wszystko na świecie jest częścią harmonijnego cyklu, a negatywny wpływ na jakikolwiek jego element może zachwiać równowagę. Wielu z nich przekazywało opowieści, w których człowiek i zwierzęta żyli ze sobą na równi.
Plemię Irokezów wierzyło, że Matka Ziemia wpadła do jeziora podczas upadku z lądu ponad niebem, a zwierzęta pomogły jej stworzyć słońce, księżyc i gwiazdy. Według Algonkinów, bóg Michabo Wspaniały Zając uformował ziemię z ziarna piasku, które leżało na samym dnie oceanu. Z kolei w ramach mitologii Indian z plemienia Navajo człowieka stworzyli czterej bogowie, gdy kazali wiatrowi wdmuchnąć życie w dwa kłosy kukurydzy.
Głównym zadaniem mitów było danie odpowiedzi w naiwnych i upersonifikowanych wyobrażeniach na pytania „dlaczego?” i „jak?”. Jak zapewne zauważyliście, opierały się na tym, co dane ludy miały wokół siebie. Stąd w mitologii skandynawskiej roi się od odniesień do lodu, zaś u ludów zamieszkujących niegdyś obie Ameryki pojawia się kukurydza. Najczęściej świat powstawał z niczego – ewentualnie z Chaosu. Wyjątkiem potwierdzającym regułę jest Irlandia, która, według wierzeń Celtów, istniała od zarania dziejów.
Autor głównej grafiki: tyleredlinart.com
Źródła:
Dillon M., Chadwick N.K., Ze świata Celtów, Warszawa 1975.
Kelly M., Myths & Legends, Thaxted 2016.
Künstler M.J., Mitologia chińska, Warszawa 1981.
Gaiman N., Mitologia nordycka, Warszawa 2017.
Gąssowski J., Mitologia Celtów, Warszawa 1987.
Tubielewicz J., Mitologia Japonii, Warszawa 1986.
1 N. Gaiman, Mitologia nordycka, Warszawa 2017, s. 21.