W tym artykule pojawią się pająki, bardzo dużo pająków, więc osoby z arachnofobią mogą się poczuć nieswojo. Polecam przełamać swój strach, naprawdę warto. Jak ukazywane są pajęczaki w różnych dziełach fantasy?
Przeciwnik
Zacznijmy klasycznie. Ciemna, wilgotna i bardzo nieprzyjemna jaskinia. Naszym towarzyszem jest tylko licha pochodnia, a wokół słyszymy kapiącą wodę. Co mogłoby się czaić w takim miejscu? Oczywiście, że pajęczaki! Dragon Age, Elder Scrolls V: Skyrim, Dark Messiah of Might&Magic, Dark Souls. Lista produkcji, gdzie te bezkręgowce próbują nas pozbawić paska życia jest tak duża, że nie sposób wymienić ich wszystkich i najczęściej spotykamy je w słabo oświetlonych, ciasnych miejscach, by potęgować strach przed tymi stworzeniami. Bywają o wiele większe niż w rzeczywistości, nieraz wyglądając groteskowo. Naturalnie, że ich ukąszenia są bolesne i zwyczajowo zatruwają naszego bohatera, co wymaga od nas albo użycia odtrutki, albo unikania bezpośredniego starcia. Mogą również przyciągnąć postać kierowaną przez gracza lub unieruchomić ją za pomocą lepkiej sieci.
Śnieżne pająki ze Skyrima dla wielu są powodem do zaniechania odwiedzin jaskiń. Plują jadem z daleka, czasem im się zdarzy błąkać na powierzchni i atakować zwierzęta oraz podróżnych. Zdarzają się również monstrualni przedstawiciele pajęczego rodu. Arachnarok z uniwersum Warhammera Fantasy to olbrzymi pająk, którego orkowie wykorzystują jako żywą machinę wojenną. Twardy pancerz, rozmiar i kosz na odwłoku obsadzony goblińskimi łucznikami. Widok takiej bestii na polu bitwy musi budzić strach. Do tego w jego dolnych partiach ciała często podróżują mniejsze wersje oryginału i również spotkanie z nimi nie będzie należeć do najprzyjemniejszych. Olbrzymie ośmionogi w roli bossów spotkamy w również serii Dark Souls – wiedźma chaosu Quelaag czy Freja ulubienica Księcia wyglądają bardzo nieprzyjemnie i sprawią nam masę kłopotów. Oczywiście zabiją nas milion razy, zanim ich pokonamy. Spalą nas, zjedzą lub poszczują mniejszymi maszkarami. Codzienność w tym zacnym i mrocznym uniwersum.
Ucieleśnienie strachu
Najbardziej charakterystyczne dla pająków jest to, że wiele osób się ich boi. Owłosione nogi, styl poruszania się, kilka par oczu. Jeśli chodzi o cechy, które przerażają, można by wymieniać w nieskończoność. Dlatego też autorzy wielu książek, gier czy filmów wykorzystują nasz strach i umieszczają je w swoich dziełach. Sam system oznaczania gier komputerowych PEGI używa symbolu pająka jako ostrzeżenie przed treściami mogącymi nastraszyć użytkownika i tymi, które nie są odpowiednie dla młodych odbiorców.
Tolkien bardzo bał się pająków, miał do nich ogromną awersję. Dlatego właśnie w ciemnych, mrocznych jaskiniach w pobliżu Mordoru umieścił olbrzymią pajęczycę Szelobę. Jak na porządnego przedstawiciela swojego gatunku, przędła potężną sieć, dzięki której dokładnie wiedziała, kiedy ofiara znalazła się na jej terenie. Do tego dochodzi zatrute żądło i niepohamowany apetyt. Sauron nie miał nad nią żadnej władzy, lecz pozostawił ją w spokoju, dlatego że idealnie strzegła bardzo trudno dostępnych wiecznych schodów, będących tylnym wejściem do krainy cienia. Po wojnie o Pierścień nie wiadomo, co się z nią stało, gdyż przeżyła pojedynek z dzielnym Samem i nie mamy potwierdzenia, że zginęła od ran.
Również dzieci Szeloby nie należały do najprzyjemniejszych. Nie dorastały do rozmiarów swojej mamusi, jednak i tak osiągają sporą wielkość i są bardzo niebezpieczne. Potrafiły używać mowy, aczkolwiek tylko dzięki Jedynemu Pierścieniowi rozumiało się o czym rozmawiały. Odziedziczyły wszystkie negatywne cechy charakteru swojej rodzicielki-złe, ciągle głodne i bardzo niebezpieczne. Tworzyły ogromne ilości sieci, w które wpadła kompania Thorina. Nawet powstała specjalna broń, która mogła poradzić sobie z tymi niemiłymi stworzeniami. Żądło świeciło w pobliżu pająków i było zdolne przeciąć nawet najpotężniejsze sieci. To dzięki niemu Bilbo uratował krasnoludy.
Dragon Age: Inkwizycja również wykorzystuje podobny motyw jako nośnik strachu. W pewnym momencie fabuły spotykamy demony, które przybierają kształt tego, czego się najbardziej boimy. Główny bohater gry widzi pająki, co świadczy zapewne o jego lęku przed tymi stworzeniami. Każdy z towarzyszy inkwizytora postrzegał coś innego i były to ich własne fobie. A na koniec tej wędrówki również spotka nas pajęcza niespodzianka.
Element kultu
To chyba najciekawszy motyw związany z pająkiem, jaki dane mi było poznać. W nowej serii Heroes Might&Magic pojawia się grupa nekromantów-kultystów, którzy związani są z aspektem śmierci. Stali się fanatykami, całe ich życie obraca się wokół służby i religii. Ich symbolem jest czarny pająk na zielonym tle, który nawiązuje do bogini Ashy, którą wyznają. Jest Ona najpotężniejszym bóstwem stworzenia i prządką losu wszystkich żywych istot w Ashan. Sam awatar bogini MatkaNamtaru ukazuje się jako kobieta-pająk z trzema twarzami. Jest przewodnikiem duchowym oraz wyrocznią, której najwyżsi kapłani radzą się w trudnych sprawach. Jej jad jest niezbędnym elementem kultu wyznawców bogini losu – to dzięki niemu zyskują nieśmiertelność i stają się nieumarłymi. Pająki są postrzegane jako istoty święte, traktowane z najwyższym szacunkiem.
W trakcie rozgrywki w Dark Messiah of Might & Magic zahaczymy o całą świątynię poświęconą tym stworzeniom. Oczywiście mają tam masę legowisk, tony pajęczyny i staniemy do walki z wielką królową, która nie jest zbyt przyjaźnie nastawiona. Nekromantów lepiej nie lekceważyć i nie zaburzać równowagi świata. Inaczej legiony umarłych szybko pojawią się w odpowiednim miejscu, by zlikwidować zagrożenie.
Zmiennokształtność
Morrigan z Dragon Age’a, Prządka Przeznaczenia z Might & Magic Heroes VI czy Elise z League of Legends. Co mają wspólnego te postacie? To, że zmieniają się w pająki. U tych stworzeń znany jest dymorfizm płciowy, polegający na tym, że to samice są większe, silniejsze i groźniejsze od samców. Dlatego to głównie bohaterki mają powiązanie z tymi zwierzętami. Każda z nich inaczej zyskała swoje moce. Nie licząc Prządki Przeznaczenia, bo ta jest dzieckiem awatara samej bogini śmierci.
Morrigan to wiedźma mieszkająca w głuszy i doskonaląca swoje umiejętności magiczne przez wiele lat. W końcu nauczyła się zmieniać kształt swojej postaci na wiele sposobów. Często wybierała się w dzikie ostępy, obserwując przyrodę, a czasem i ludzi, gdyż była wychowywana głęboko w lesie. Elise z kolei została ukąszona przez pajęczego półboga, co spowodowało, że stała się bezlitosnym łowcą. Poluje na ludzi, by nie utracić swojego wiecznego piękna, i wykorzystuje je, aby uwodzić ofiary. Prządki u nekromantów odgrywają rolę strażniczek i są powiernikami mądrości Matki Namtaru. Są też niezwykle niebezpieczne i w razie potrzeby chronią swój lud. Gdy przyjmują ludzką postać, stają się groźnymi wojowniczkami w walce wręcz, gdyż każdą z dodatkowych kończyn zakończono ostrzami. Przemieniając się w pająka strzelają pociskami, które osłabiają przeciwników za pomocą magii mroku. Stanowią jedne z najgroźniejszych jednostek szturmowych armii nekromantów. Na pewno lepiej nie zadzierać z wyżej wymienionymi damami, bo nie skończy się to najlepiej, czy to dla napastnika, czy to podrywacza.
Wpływ kultury masowej na obraz zwykłych zwierząt potrafi zdziałać cuda. Pająki prawda, bywają niebezpieczne, ale to, co widzimy w filmach/grach/książkach jest bardzo przesadzone. Twórcy korzystają z naszego naturalnego strachu przed tymi stworzeniami i potęgują go za pomocą różnych sztuczek. W swojej klasyfikacji wagowej te stawonogi są mistrzami polowania, kamuflażu i zakładania zasadzek, niedziwne więc, że wzbudzają takie emocje i stają się ważnym elementem światów fantasy. I do tego są takie śliczne!
Inne artykuły z miesiąca tematycznego:
Fantasy w sztuce wizualnej
Is this the real life? Is this just fantasy?
Słyszysz fantasy, myślisz smoki – o popadaniu w ut
Tolkien a Sanderson. Czy uczeń prześcignie mistrza?
Homo fantasticus – kilka refleksji o potrzebie fantastyczności
Magia. Potęga dla wybranych
Nowi pomocnicy Mikołaja
Magia chodzi własnymi drogami – rola kotów w fantasy
Ostatnia TawernaBez kategorii Dziewica, matka i ta trzecia – kilka słów o wiedźmach ze Świata Dysku
„Przecież to fantasy!” – czy to stwierdzenie tłumaczy wszystko?
Cyfral: Technologia vs. Magia. Motyw z cyklu powieści „Pan Lodowego Ogrodu”
Fantastyczne ludy i stworzenia Wysp Brytyjskich