Komiks to gatunek, który poza zwykłą rozrywką może także pobudzać do myślenia nad kwestiami natury politycznej. Enki Bilal idzie o krok dalej, serwując czytelnikowi dystopię w postmodernistycznym sosie. Czy to była dobra decyzja?
Jest rok 2023. Świat jaki znamy ulega nieodwracalnym zmianom, których rozmiar możemy zaobserwować, gdy przyjrzymy się miejscu akcji pierwszej części Trylogii Nikopola – Paryżowi. Widok zielonego śniegu, ciał pokrytych czerwoną wysypką czy przerażających cmentarzy w supermarketach stał się nieodłączną częścią paryskiego krajobrazu, a brak pieniędzy i wpływu na własny los nie spotyka się już z niczyim sprzeciwem. Właśnie trwa zażarta walka o stołek gubernatora, okazuje się jednak, że politycy i mieszkańcy będą musieli mierzyć się z zupełnie innymi dylematami.
Europejskie dystopie
Enki Bilal to wielokrotnie nagradzany jugosłowiański twórca komiksów, który przeprowadził się do Paryża jako chłopiec. Artysta zaczął tworzyć pierwsze prace w latach 80. XX wieku – choć początkowo jego komiksy ukazywały się sporadycznie, szerszą publiczność szybko zainteresował jego oryginalny styl. Postacie na kartach komiksów Bilala często przypominają zjawy, które snują się po mieście otumanione otaczającymi je potwornościami. Uwagę przykuwa zestawienie ciemnych barw ze stalowym niebieskim i krwawą czerwienią oraz charakterystyczna „poszarpana” kreska.
„Trylogia Nikopola” przykładowa plansza
Styl Bilala najlepiej opisuje pomieszanie wysokiej sztuki z niską, co szczególnie dobrze widać w przypadku Trylogii Nikopola, w której fantastyczne historie mieszają się z poezją Charlesa Baudelaire’a. W swych pracach Bilal najchętniej przedstawia dystopijne wizje, a jako autor nie stroni od ukazywania tła politycznego. Zainteresowanie polityką Bilal zapewne zawdzięcza ojcu, który był krawcem Josipa Broz Tity, przywódcy bałkańskiego ruchu oporu podczas II wojny światowej. Choć Bilal jest najlepiej znany dzięki Trylogii Nikopola, nie jest to jedyna ciekawa praca, którą ma on w swoim dorobku. Falangi Czarnego Porządku, Kolor powietrza, Julia & Roem czy Animal’z to zaledwie kilka pozycji godnych polecenia.
„Trylogia Nikopola” przykładowa plansza
Nieboska komedia z kryminałem w tle
Trylogii Nikopola zdecydowanie bliżej do powieści graficznej, aniżeli komiksu służącemu wyłącznie rozrywce, a Bilal snuje swą opowieść wokół niezwykle enigmatycznych postaci. Akcja pierwszego tomu cyklu zatytułowanego Targi Nieśmiertelnych skupia się wokół Alcyda Nikopola, który został zahibernowany i wystrzelony w kosmos za działanie w opozycji. Wydawać by się mogło, że jego uwolnienie i powrót na ziemię po 30 latach stanowi serię szczęśliwych zbiegów okoliczności, jednak szybko budzi on zainteresowanie egipskiego boga nieba, Horusa, który szuka sposobu na dojście do władzy w mieście. Nie mniej barwna jest postać Jill Bioskop, która zaprezentowana zostaje na kartach drugiego tomu serii zatytułowanego Kobieta Pułapka. Bioskop to jedna z najbardziej charakterystycznych postaci Trylogii Nikopola – androgynicznej urody dziennikarka ze śnieżnobiałą skórą i niebieskimi włosami fascynuje swoją osobą kolejnych mężczyzn, a wielu z nich te momenty słabości przypłaca życiem. Losy tych postaci splatają się w nieoczekiwany sposób w ostatniej części trylogii zatytułowanej Zimny Równik, która przenosi czytelnika do afrykańskiego Equator City.
„Trylogia Nikopola” przykładowa plansza
Komiks w służbie polityki?
W Trylogii Nikopola autor udowadnia, że komiks jest gatunkiem, który może służyć jako przyczynek do dyskusji nad przyszłością nie tylko Europy, ale i świata. Bilal podaje w wątpliwość koncepty takie jak historia, pamięć czy media, ukazując je jako konstrukty zależne od kaprysu panujących, a państwo jako totalitarną machinę, która miażdży wolność jednostki. Choć z punktu widzenia dzisiejszego czytelnika konwencje łamane przez autora można przyrównać do wywarzania otwartych drzwi, należy pamiętać, że Trylogia Nikopola została pierwszy raz wydana prawie 40 lat temu i dziś stanowi klasykę komiksu politycznego. Komiks Bilala nie jest dziełem łatwym w odbiorze, a jego zawiła fabuła może zniechęcić niektórych czytelników, zawiera w sobie jednak wiele uniwersalnych prawd, ukazując katastroficzne efekty, jakie pogoń za władzą wywiera zarówno na planetę, jak i na więzi międzyludzkie.
