Jako że mamy miesiąc poświęcony fantasy, nie może zabraknąć najbardziej znanych bestii. Smoki to takie poczciwe gadziny, które towarzyszą nam od wielu, wielu lat. Przybierają najróżniejsze formy i zwyczaje.
Najczęściej chcą nas pożreć lub spalić, czasem zdarza im się, że wspierają ludzi ich poczynaniach. Nie popadajmy jednak w utarte schematy, jak pisała moja redakcyjna koleżanka. Postanowiłem przedstawić smoczyska, które są zgoła inne niż to sobie wyobrażacie. Chcę pokazać, że nawet władcy ognia czasem zaskakują i nie zawsze coś jest takim, jakim się wydaje.
Glaurung
W książkach Tolkiena występuje wielu przedstawicieli smoków i zapewne myśleliście, że w moim zestawieniu pojawi się Smaug. Jednak zdobywca Samotnej Góry nie może się równać z ukazanym tutaj Glaurungiem.
Jest to pierwszy smok wyhodowany przez Melkiora i został ojcem wszystkich pozostałych ognistych jaszczurek w Śródziemiu. Nazywany również Czerwiem Morgotha z powodu iż nie posiadał skrzydeł. Mimo tego był bardzo szybki i bez problemu radził sobie na polu bitwy. Naturalnie miał umiejętność ziania ogniem, co chętnie wykorzystywał, niszcząc dla czystej przyjemności pola i lasy. Był niezwykle inteligentny i sprytny, często dowodził armią orków i swoich dzieci, wygrywając niejedną bitwę. Miał słabość do skarbów, potrafił hipnotyzować wzrokiem i mącić w umyśle. Zginął z rąk Túrina Turambara, który wbił mu miecz w brzuch, gdy ten przechodził nad kanionem. Trująca krew obryzgała smokobójcę, a gad za pomocą swojego wzroku spowodował, że jego przeciwnik stracił przytomność i powoli umierał. Na miejsce przybyła żona Turambara, Niënor, która pomimo strachu przed bestią, chciała pomóc mężowi. Smok resztą sił otworzył oczy, gdy usłyszał jej głos i znów używając swoich umiejętności, przywrócił jej pamięć, którą wcześniej odebrał. Kobieta uświadomiła sobie, że wyszła za własnego brata i popełniła samobójstwo. Tak samo uczynił jej mąż, gdy doszedł do siebie po walce i dowiedział się o wszystkim.
Ao Guang
Azjatyckie smoki bywają bardzo specyficzne; ich znaczenie i charakterystyka jest inna niż w erupejskiej odmianie gadzim.. Nie stanowią ucieleśnienia zła i najgorszych cech, a wprost przeciwnie – reprezentują pozytywne aspekty, a czasem stają przyjaciółmi ludzi. Lungi, bo tak zwykło się nazywać smukłe, wąsate i bezskrzydłe stworzenia z mitologii azjatyckiej, stanowią bardzo częsty element opowieści. Według jednej z chińskich legend to właśnie smok nauczył ludzi pisać. Później żałował swojej decyzji, gdyż dzięki tej sztuce ludzkość zdobyła cały świat.
Ao Guang jest jedną z wielu boskich istot, które występują w chińskich wierzeniach. Historię o nim możemy przeczytać w Fengshen Yanyi XVI wiecznej noweli autorstwa Xu Zhonglina oraz w Wędrówce na Zachód napisanej przez Wu Cheng’ena. Jest smoczym władcą morza wschodniego i zarazem ucieleśnieniem siły oraz dumy. Jednak mieszkańcy Chin szanują go i składają mu ofiary, dzięki temu morze bywa spokojniejsze, a sieci rybackie zawsze pełne.
Nie zawsze jednak Ao Guang stawiał na swoim. Najbardziej dotkliwej porażki doznał z rąk młodego półboga Nezha, który bawiąc się nad brzegiem rzeki, przez przypadek zatrząsł pałacem suwerena mórz. Ten w gniewie wysłał zwiadowcę, później swojego trzeciego syna, by zabili chłopca, jednak udało mu siępokonać obu przeciwników. Smok udał się więc do ojca młodzieńca i zastraszył go, że przedstawi to, co się wydarzyło w Jadeitowym Pałacu. Młodzieniec, chcąc ratować ojca, skoczył na Ao Guanga i spętał go, następnie trzymał w potrzasku tak długo, aż w końcu uparty władca zrezygnował z satysfakcji i wrócił do swojego pałacu, rozmyślając nad porażką.
Ta opowieść uczy o tym, że nawet ci najpotężniejsi mogą łatwo ulec tym mniejszym, jeśli ich nie doceniają. Również pokory i tego, że porażki nas rozwijają, nawet gdy ucierpi przy tym nasza duma.
Saphira
Ta smoczyca znajduje się w czołówce, jeśli chodzi o najfajniejsze stwory z każdego uniwersum. W świecie wykreowanym przez Christophera Paoliniego smoki wybierają swoich jeźdźców i naznaczają ich specjalnym znamieniem. Saphira jest częściowo połączona myślami ze swoim , głównym bohaterem powieści Eragon, dzięki czemu mogą dzielić swoje odczucia czy nawet wspomnienia. Ich relacja była niczym między starszą siostrą a młodszym bratem, pomimo tego, że to chłopak miał więcej wiosen na karku.. Nieprzerwanie gotowa do walki, jednak pomimo swojej bojowej natury, martwiła się o Eragona. Zawsze go wspierała i nigdy nie opuszczała. Nawet jeśli znajdowali się od siebie w pewnej odległości, wciąż utrzymywali kontakt za pomocą myśli. Paradoksalnie, musiała poświęcić wiele czasu na nauczenie się ziania ogniem i operowania językiem, by odpowiednio kierować płomień. Otrzymała zaprojektowaną zbroję, która uratowała ją przed śmiercią. Stoczyła wiele pojedynków i uczestniczyła w wojnie przeciwko królowi Galbatorixowi.
Mamy tu bardzo wyjątkowe przedstawienie smoka, bo pomimo tego, że wciąż są to niebezpieczne stworzenia, to wspólnie z przedstawicielamiinnych ras pilnowały one porządku i ładu na świecie. A do tego cięty język i nie raz jej wypowiedzi względem rozmówców powodowały uśmiech na twarzy.
Smok Wawelski
Dlaczego znalazł się na tej liście? Z trzech powodów – ma swój pomnik, to nasz rodzimy przedstawiciel smoczego rodu i istniał naprawdę. Serio. Nie tak dawno odkryto nowy gatunek stworzenia żyjącego przed dinozaurami i otrzymało ono nazwę Smok Wawelski. Jednak wróćmy do naszej legendarnej gadziny. Po raz pierwszy wspomina o nim Wincenty Kadłubek w XII wieku na kartach Kroniki polskiej, ale według badaczy podanie jest dużo starsze i może pochodzić już z początków naszej państwowości.
Jego podobizna z brązu dumnie stoi u stóp Wzgórza Wawelskiego i przyciąga uwagę wielu turystów. Statua zyskuje na wyjątkowości dzięki dodatkowym kończynom i małym skrzydłom, zaburzającym nasze wyobrażenie o tym stworzeniu. Według legendy, bestia dorastała w pobliżu Krakowa, żerując na zwierzynie leśnej. Gdy po wielu latach osiągnęła ogromny rozmiar, postanowiła sterroryzować miasto. Była w stanie używać ludzkiej mowy, stoczyła też kilkanaście pojedynków z rycerzami, którzy rzucili jej wyzwanie. Jako że nie bała się nikogo, zamieszkała w jamie pod samym zamkiem i każdego dnia składano jej tam daninę. Jednak młody szewczyk Dratewka wpadł na pomysł ubicia gada. Tę legendę zna każde dziecko, lecz niewielu wie, że jest też druga wersja, w której to sam Król Krak rzuca wyzwanie gadzinie i ją zabija, ratując Kraków. Jak widać, królów z Krakowa lepiej nie denerwować i nie takie potwory ubijali nasi przodkowie.
Wielki Smok Apokalipsy
Zanim ktoś się oburzy, chciałbym wyjaśnić, że moim celem nie stało się obrażanie Świętej Księgi. Dla każdego badacza literatury Biblia to niezwykłe dzieło i jest darzona szacunkiem nie tylko przez wyznawców chrześcijaństwa. Zawiera w sobie masę wspaniałych opowieści i do dzisiaj ma ogromny wpływ na kulturę czy sztukę. Dlatego zdecydowałem się wyróżnić tutaj przedstawienie tegoż smoka. A tak prezentuje się jego opis z Apokalipsy:
“I inny znak się ukazał na niebie:
Oto wielki Smok barwy ognia,
mający siedem głów i dziesięć rogów
– a na głowach jego siedem diademów.
I ogon jego zmiata trzecią część gwiazd nieba:
I rzucił je na ziemię.
I stanął Smok przed mającą rodzić Niewiastą,
ażeby skoro porodzi, pożreć jej dziecię“.
To jeden z wielu wizerunków Szatana lub, jak kto woli, Lucyfera, który stał się sprawcą grzechu i cierpień ludzkości. Dowodził licznymi zastępami upadłych aniołów i wszelkich demonów. Rzucił wyzwanie archaniołowi Michałowi i walkę tę przegrał, przez co został strącony do piekła.
Wszelka numerologia, która pojawia się w opisie potwora, ma znaczenie, lecz możemy zgadywać jakie. Według niektórych teorii „10” oznacza nieskończoność lub koniec sam w sobie, co mogłoby nawiązywać do upadku. Z kolei liczbie„7” przypisuje się pełnię i doskonałość, cyfra ta często pojawia się w tekstach chrześcijańskich. Warto również dodać, że postać smoków do dzisiaj uznawana za symbol zła i są one negatywnie postrzegane. W końcu jeden ze świętych znany jest z tego, że pogromił ognistą bestię, a wizja walki anioła ze skrzydlatym gadem często pojawiała się w sztuce. Zapewne nawiązuje to do samej istoty węża, bo oba stworzenia są gadami i ucieleśniają negatywne cechy. Stąd mnogość odniesień w chrześcijaństwie do ognistych jaszczurów i ich diaboliczna sława.
Smoki w kulturze występują na każdym kontynencie i w wielu kulturach. Wciąż nas fascynują, inspirują i chętnie sięgamy po motywy latających jaszczurek. Przedstawiłem tylko ułamek niezwykłych ognistych stworów, które spotkamy na kartach literatury. Przypuszczalnie smoki gdzieś istnieją, tylko tak dobrze się ukrywają? Któż to może wiedzieć…
Inne artykuły z miesiąca tematycznego:
Fantasy w sztuce wizualnej
Is this the real life? Is this just fantasy?
Słyszysz fantasy, myślisz smoki – o popadaniu w utarte schematy
Tolkien a Sanderson. Czy uczeń prześcignie mistrza?
Homo fantasticus – kilka refleksji o potrzebie fantastyczności
Magia. Potęga dla wybranych
Źródło grafiki głównej.