Rok 2018 był wyjątkowy, gdyż świętowaliśmy stulecie odzyskania niepodległości. Cóż, w 2019 obchodziliśmy stulecie polskiego komiksu. Ale czy na pewno?
A wszystko miało miejsce w… XIX wieku?
Choć wielu historyków zaznajomionych z tematyką historii obrazkowych uważa, że komiks polski narodził się w XX wieku, to nic bardziej mylnego. Już w roku 1859 r. na łamach „Tygodnika Ilustrowanego” z 15 października opublikowano pierwszą opowiastkę obrazkową na ziemiach polskich. Historia jedynaczka w 32 obrazkach, autorstwa Franciszka Kostrzewskiego i Leona Kunickiego, podbiła serca czytelników i stała się pierwszym serialem obrazkowym. Jej wymiar miał być lekko dydaktyczny, bowiem w przedstawianej treści piętnowano wychowanie synalka zamożnych ziemian. Jednak czy to jest to pierwszy polski historia obrazkowa z Polski? Jerzy Szyłak uważa, że owszem – tak możemy nazywać to dzieło. Niemniej jednak należy zauważyć, że w tym czasie Polski nie było na mapie Europy, bo – jak wiemy – nasza państwowość powróciła dopiero w 1918 roku. Z tego względu niektórzy historycy nie chcą uznać tej daty za początek polskiego komiksu, bowiem Polska wtedy nie istniała…
Źródło: http://informatorium.ksiaznica.torun.pl/adam-rusek-leksykon-polskich-bohaterow-serii-komiksowych/
Okres przedwojenny zmienia wszystko
Dopiero po odzyskaniu niepodległości w prasie pojawia się wieloczęściowe dzieło obrazkowe, opowiadające o dzielnym żołnierzu patriocie, broniącym Polski przed zakusami sąsiadów. Ogniem i mieczem, czyli przygody szalonego Grzesia, wydane we lwowskim „Szczutku” 9 lutego 1919 roku, autorstwa Kamila Mackiewicza i Stanisława Wasylewskiego, stało się pionierskim dziełem komiksowym o polskiej proweniencji. Rok później ta seria wyszła w formie albumowej i stała się pierwszą oficjalną komiksową książeczką w Polsce.
Przed wojną warto odnotować trzy istotne daty. W maju 1932 zaczyna wychodzić najdłuższa seria przedwojenna – Przygody Bezrobotnego Froncka, a w listopadzie do księgarń trafia 120 Przygód Koziołka Matołka – komiks bez dymków. Historia wzorowana na stylistyce i konwencji disnejowskich bohaterów plus wierszowane teksty odniosły niebywały sukces. Do 1 września 1939 ukazały się aż 3 tomy przygód niesfornego kozła. Warto też zaznaczyć, że na przełomie 1938 i 1939 zaczęto wydawać pierwsze czasopismo na licencji Disneya z historiami obrazkowymi zza oceanu. Sama gazetka ukazywała się zaledwie do maja 1939, niemniej jednak była krokiem milowym w kwestii ubogacenia polskiego rynku..
Źródło: komiksbaza
Powojenne kroki
Jak wiadomo, okres wojenny zatrzymał rozwój polskiej sztuki. Na szczęście już trzy lata po tym strasznym konflikcie, a mianowicie 1 lutego 1948 na ostatniej stronie magazynu „Przekrój” zaczynają ukazywać się paski komiksowe z przygodami profesora Filutka – najsłynniejszego bohatera drugiej połowy XX wieku, który na kilku kadrach przeżywał wiele niecodziennych sytuacji. Lata 50 i 60 przyniosły coś zupełnie nieoczekiwanego. W wydawanym od 1949 roku magazynie „Świat Młodych” Henryk Jerzy Chmielewski umieścił swój autorski tytuł o przygodach uczłowieczonego szympansa Tytusa. Cóż, na samym początku był tylko Romek i A’Tomek, ale już wkrótce miało się to zmienić.
Oczywiście do lat 60 polska scena komiksowa rozwijała się dość powoli ze względu na zbyt „ścisłe relacje” z ZSRR, który do pewnego momentu uważał sztukę krótkich historii obrazkowych za amerykański problem. Na szczęście już w 1968 zerwano z takim pojmowaniem tej gałęzi artyzmu, a światło dzienne ujrzał pierwszy stricte polski comic book o przygodach milicjanta – Kapitan Żbik. Pomimo propagandowej otoczki, wielu fanów doceniło nowoczesną formułę. Już w 1972 Polacy otrzymali swojego Asterixa i Obelixa, a mianowicie na łamach „Wieczoru Wybrzeża” zadebiutowali Kajko i Kokosz – dzielni wojowie Mirmiła, pomysłu Janusza Christa.
Jednak najlepsze miało dopiero przyjść. Cztery lat później na rynku Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ukazał się pierwszy numer „Relaxu” – magazynu komiksowego. Nie obyło się bez pomocy I sekretarza Edwarda Gierka, który świetnie zdawał sobie sprawę, jak ważne jest to medium na zachodzie Europy. Z kolei w 1982 roku, w drugim numerze „Fantastyki”, zaprezentowano polskim czytelnikom Funky Kovala, powieść science-fiction Macieja Parowskiego i Janusza Rodka oraz Bogusława Polcha. Był to niezwykły tytuł, jaki przedstawiał przygody futurystycznego detektywa z mocnymi aluzjami do zastanej rzeczywistości.
Ten magiczny okres PRL-u z całą pewnością zamyka wydanie pierwszej zwartej publikacji paranaukowej o komiksie pt. Sztuka komiksu w 1985 przez Krzysztofa Toeplitza.
Źródło: allegro.pl
Autor: Wojciech Przylipiak
Nowe oblicze polskiego komiksu, czyli Quo vadis sztuką obrazkową?
W 1989 roku nastąpił nowy czas dla Polski. Większość z naszych czytelników zna bardzo dobrze ten okres, bowiem w tym czasie dorastała. Niemniej jednak chciałbym przybliżyć kilka najważniejszych momentów z tej najważniejszej historii w postaci krótkiego kalendarium:
- 11 kwietnia 1990 – symbolicznie zniesiono cenzurę, co otworzyło wrota dla nowych twórców komiksowych;
- 1991- zorganizowano w Kielcach Ogólnopolski Konwent Twórców Komiksowych, który z czasem przeniósł się do Łodzi i zmienił nazwę na Międzynarodowy Festiwal Komiksu i Gier;
- styczeń 1993 – wydawnictwo TM-Semic wprowadza na rynek polski marvelowskiego superbohatera, jakim był Człowiek-Pająk;
- listopad 1993 – początek fanowskiego ruchu komiksowego w Krakowie, pierwsza sesja popularno-naukowa Komiks w Krakowie;
- 25 kwietnia 1994- pierwszy numer „Kaczora Donalda” – najbardziej wpływowego i najbardziej popularnego czasopisma Disneya z komiksami w Polsce, które w październiku 2019 r. doczekało się tysięcznego numeru;
- 1996- powstaje Japonica Polonica Fantastica – pierwsze polskie wydawnictwo mangowe, jego pierwszy tytuł, sprzedawany w kraju Mieszka I, to Aż do nieba;
- 2005- na bazie wydawanego czasopisma „Świat Komiksu” powstaje Klub Świata Komiksu, podlegające pod wydawnictwo Egmont, którego celem jest rozpowszechnianie zarówno rodzimych, jak i zagranicznych tytułów nad Wisłą;
- 2012 – po kilkuletnim kryzysie superbohaterowie wracają do łask za sprawą Wielkiej Kolekcji Komiksów Marvel, daje ona początek innym kolekcjom komiksowym w Polsce i mimo że wydaje się, iż na chwilę obecną mamy pewien przesyt komiksowy, to jednak pozycja chociażby trykociarzy jest zdecydowanie mocniejsza niż dwie dekady temu;
- 2014- wręczenie pierwszych Złotych Kurczaków – nagrody dla twórców i wydawców niezależnego komiksu;
- wrzesień 2016 – w Poznaniu powstaje centrum inicjatyw komiksowych w kraju, a mianowicie NOVA – CZYTELNIA KOMIKSÓW I GAZET BIBLIOTEKI UNIWERSYTECKIEJ;
- 2017 – pierwszy komiks Marvela, współtworzony przez polską artystkę – Katarzynę Niemczyk, otrzymuje nominację do komiksowego Oscara – nagrody Eisnera.
Oczywiście, dokonana przeze mnie selekcja jest subiektywna i ukazuje tylko pewien wycinek historii polskiego komiksu. Mam nadzieję jednak, że zainspiruje was do dalszego poszukiwania informacji o polskich historiach obrazkowych.