Retroseans z Cinema City: ,,Harry Potter i Kamień Filozoficzny”

W przyszłym roku będziemy obchodzić dwudziestolecie premiery pierwszej ekranizacji powieści fantasy Harry Potter, autorstwa Joanne Kathleen Rowling. Dzięki uprzejmości Cinema City miałem możliwość uczestniczyć w seansie jednej z najgorętszych premier kinowych roku 2001 – Harry Potter i Kamień Filozoficzny.

Powstanie książki

Żeby lepiej poznać świat magii i czarodziejów, przenieśmy się w czasie do roku 1990. Latem, podczas podróży z Manchesteru do Londynu, w głowie Rowling zaświtał pomysł o Harrym i szkole czarodziejów. Pisarka powie później, że ,,żadna idea nie wywołała u niej takiego podniecenia, jak ta wówczas”. Pod koniec podróży Rowling miała już większość fabuły Kamienia Filozoficznego. W tym samym roku na stwardnienie rozsiane zmarła jej matka Anne, a niedługo później ojciec związał się z osobistą sekretarką. Autorka Harry’ego Pottera przyznała w jednym z filmów biograficznych, że Harry Potter to ona sama. Analizując poszczególne etapy z życia Rowling, trudno się z tym nie zgodzić. Kluczowy dla rozwoju serii był szczególnie jej pobyt w Porto, gdzie powstały trzy pierwsze rozdziały książki. Miała ona trudności z dokończeniem powieści po powrocie do ojczyzny, zwłaszcza że książki pisała odręczne w edynburskich kawiarniach tj.  Nicholson’s i Elephant House. Jak sama wspomina: ,,Gdy nie miałam już kartek, pisałam na serwetkach”. Potem przepisywała całość na maszynie. Rowling jest również autorką pierwszych szkiców postaci. W 1996 roku pierwsza powieść z cyklu została ukończona. Nie znalazła ona jednak uznania w oczach większości wydawnictw. Ostatecznie w niewielkim nakładzie została wydana przez Bloomsbury. Jak wiemy, książka szybko stała się dziecięcym bestsellerem, co poskutkowało masowym dodrukiem. Autorka zaczęła odczuwać presję, aby kontynuacja Harry’ego Pottera powstała jak najszybciej.

Prace nad filmem

O prawa do ekranizacji książki walczyły wytwórnie Walt Disney i Warner Bros. Duży wpływ na wybór miała sama Rowling, która nie życzyła sobie, aby z jej powieści zrobiono kolejną animację. Ostatecznie w 1999 roku prawa do adaptacji filmu otrzymała wytwórnia braci Warner. Autorka wahała się przed odstąpieniem praw do ekranizacji, ponieważ nie chciała, by przejęto kontrolę nad tym, jak potoczy się akcja w kolejnych tomach. Sprzedając prawa do postaci, uniemożliwiła Warner Bros. kręcenie sequeli nienapisanych przez nią samą. Wspólnie z autorką ustalono, iż film będzie nakręcony w Anglii, a do jego realizacji zostanie zatrudniona tylko brytyjska obsada. Udział w pracach Rowling nad filmem był nieoceniony. Jako że była pierwszym konsultantem, widzowie mają pewność, że dokładnie tak miał wyglądać świat czarodziei i mugoli. Scenariusz do filmu napisał Steve Kloves, a całość wyreżyserował Chris Columbus. Chcąc zyskać możliwość realizacji obrazu, pokonali filmowe gremium, które chciało Hogwart przenieść do Hollywood, a uczniów zamienić na amerykańskich studentów. Pomysły te były absolutnie nie do zaakceptowania przez autorkę powieści. W Stanach Zjednoczonych filmowi nadano tytuł zgodny z szyldem amerykańskiego wydania książki, czyli Harry Potter and the Sorcerer’s Stone (Harry Potter i Kamień Czarodzieja). Skutkiem tego każdą scenę, w której występowała nazwa ,,kamień filozoficzny”, trzeba było kręcić dwukrotnie. Kolejnym punktem w realizacji filmu był dobór aktorów. Największy problem był z tytułowym Harrym. Na casting przybyły tysiące chłopców. Ostatecznego wyboru dokonała sama Rowling, widząc w młodym Radcliffe’ie swojego bohatera. Sam Daniel nie brał udział w castingu. Chłopiec był odkryciem Columbusa. Zrobił wrażenie na reżyserze w filmie David Copperfield. Młodzieniec wypadł również świetnie na zdjęciach próbnych. Autorka Harry’ego Pottera po obejrzeniu kasety powiedziała: ,,Poczułam się tak, jakbym odzyskała dawno utraconego syna”. Golden Trio po eliminacjach castingowych uzupełnili Rupert Grint i Emma Watson. Ostatecznie 8 sierpnia 2000 roku mało znany wówczas Daniel Radcliffe i nowicjusze Emma Watson oraz Rupert Grint podpisali kontrakty z wytwórnią.

Praca na planie

Pierwsze zdjęcia miały miejsce 2 października 2000 na stacji Goathland w North, która pełniła funkcję dworca Hogsmeade. Hogwart natomiast mieścił się w kilku lokalizacjach. Były to: zamek Alnwick, katedra w Gloucester, szkoła Harrow School i katedra Durnham. Wnętrza szkoły Oxford Divinity School posłużyły jako skrzydło szpitalne, a Duke Humfrey Library została wykorzystana jako biblioteka w Hogwarcie. Privet Drive to posiadłość prywatna przy ulicy Picket Post Close w Bracknell. Pozostałe sceny były nagrywane w znanych podlondyńskich okolicach. Scenarzyści musieli zbudować wiele miejsc od podstaw. Były to m.in. komórka Harry’ego pod schodami, kryjówka Dursleyów, sklep Ollivandera czy chatka Hagrida.

Czujne oko fana książek o czarodziejach z pewnością dostrzegło kilka różnic między powieścią a filmem. Książkowy Harry miał zielone oczy, natomiast Radcliffe – niebieskie. Gdy kręcono pierwszą część filmu producent filmu David Heyman zadzwonił do Rowling i przedstawił jej sytuację: Radcliffe jest uczulony na soczewki kontaktowe i nie ma możliwości zmiany koloru oczu w postprodukcji. Jak istotne jest to dla filmu – zastanawiał się producent – by oczy Harry’ego były zielone? Rowling stwierdziła, że najważniejsze, by bohater miał ten sam kolor oczu, co jego matka. Kolejna różnica to peron 9 i ¾. W książce bohaterowie przechodzą przez barierkę, w filmie był to wielki słup. Książkowa Hermiona jest przedstawiona jako dziewczynka z króliczymi zębami, jednak Emma Watson cieszy się przepięknym, prostym zgryzem. Jak zajrzymy do metryki postaci, to okaże się, że większość młodych aktorów była starsza od postaci z powieści. Jest to powszechny zwyczaj stosowany w adaptacjach książek o młodzieży. Różnic między dziełem Rowling a wersją kinową jest bardzo dużo. Z perspektywy widza-laika nie ma to większego znaczenia, szczególnie jeśli wiemy, że nad całością produkcji czuwała sama autorka książki.

Fabuła

Harry Potter to nieświadomy swojego pochodzenia chłopiec mieszkający w komórce pod schodami wujostwa. Od pewnego czasu dom ciotki, wuja i kuzyna zaczynają nawiedzać sowy, które dostarczają pocztę. Gospodarzy szczególnie irytuje fakt, że listy zaklejone są pieczęcią z tajemniczym emblematem. Uciekają na odludzie, chcąc zaznać trochę spokoju. Nie trwa on jednak długo. Samotnię odwiedza olbrzym, Hagrid, który otwiera przed Harrym arkany dotychczas nieznanego świata. Okazuje się, że świat składa się z dwóch grup ludzi – mugoli, czyli osób niemagicznych oraz czarodziejów, dysponujących paranormalnymi zdolnościami. Harry pochodzi z rodziny magów, a jego rodzice zostali zamordowani przez złego czarnoksiężnika. Chłopiec otrzymuje zaproszenie do podjęcia nauki w Szkole Magii i Czarodziejstwa w Hogwarcie. Decyduje się dołączyć do grona uczniów. Niebawem czekają go wspaniałe przygody, odkrywanie nieznanego i prawdy o samym sobie.

Odbiór filmu

Harry Potter i Kamień Filozoficzny okazał się kasowym filmem w latach 2001-2002. Produkcja zbliżyła się swoim osiągnięciem do ówczesnego rekordzisty – Titanica. Harry Potter zyskał umiarkowane uznanie w oczach krytyków i akademii filmowych. Świat kina się podzielił. Liczne nominacje do nagród tylko w części przełożyły się na ilość zdobytych statuetek. To, co nie do końca zauważyli filmowcy, docenili fani kina i książek o przygodach Harry’ego Pottera. Miejsca, które zostały wykorzystywane przez scenografów jako plan filmowy, po dzisiejszy dzień cieszą się niesłabnącą popularnością wśród turystów. Na całym świecie powstają parki rozrywki inspirowane książkami Joanne Kathleen Rowling. Sama autorka stała się symbolem sukcesu i inspiracją dla tysięcy twórców. Warto po latach wracać do tego filmu. Pomimo upływu lat nie traci na swoim uniwersalnym przekazie. Pozycja obowiązkowa dla wszystkich fanów magii i świata fantastycznego.