Wszystko, co powinieneś wiedzieć o bogu piorunów.
Obecną popularność nordycki bóg piorunów zyskał dzięki Marvelowi. Nie tylko ja tak myślę, ponieważ komentuje to na przykład Kevin Hearne w swojej serii Kroniki Żelaznego Druida: „Nie wyobrażaj sobie, że wpadniemy do Asgardu, zabijemy Thora 1.0, a potem, jakimś cudem, uda nam się uniknąć reszty nordyckiego panteonu […] może już na nas czekać Thor wersja komiksowa i rozgromić nas w jednej chwili za to, że nie byliśmy uprzejmi dla jego oryginalnej wersji”1.
Warto zaznaczyć, że mitologiczny pierwowzór znacznie odbiega od portretowanego przez Chrisa Hemswortha bohatera. Thor. Ragnarok już za zakrętem (polska premiera odbędzie się dwudziestego piątego października), warto zatem poświęcić chwilę, by nieco bliżej poznać Thora. W końcu kierunek nordycki jest teraz bardzo modny (pewnie w znacznej mierze winni są temu Wikingowie).
Nordyccy bogowie herosi – kim jest Thor?
„Thor – rudowłosy syn Odyna, jeden z Asów, bóg gromu. Najsilniejszy z bogów”2.
Czy wiedzieliście o tym, że dwa dni tygodnia zostały przez ludzi północy nazwane na cześć ich bogów? Jak nietrudno się domyślić, jeden z nich, a jest to czwartek, oznacza dzień Thora. Dowodzi to popularności gromowładnego wśród wikingów. Ten poczciwy rudzielec jawi się zazwyczaj jako osoba serdeczna i życzliwa. Do jego atrybutów zaliczamy podwajający siłę pas Megingjӧrð oraz młot Mjӧllnir (by go używać, bóstwo nosi żelazne rękawice). Młot wykuty przez krasnoludy stanowił doskonałe narzędzie do walki z olbrzymami. Ta śmiercionośna broń wracała do prawowitego właściciela po każdym rzucie. Do właściwości magicznego oręża należała też zmiana rozmiaru, ponieważ bóg mógł go dowolnie pomniejszać i przywracać do stanu pierwotnego.
Za środek lokomocji służy Thorowi rydwan ciągnięty przez dwa olbrzymie kozły (Tanngrisnira, czyli Zgrzytającego Zębami, i Tanngnjóstra, czyli Miażdżącego Zębami). Bóg dowoli pożywia się ich mięsem, ponieważ może je ożywić.
Ze względu na swoje umiejętności Thor przede wszystkim jest bogiem burzy i piorunów. Jednakże ponieważ potrafi sprowadzić deszcz, patronuje również rolnictwu i urodzajowi. Ponadto otacza opieką ognisko domowe, małżeństwo, a nawet siły witalne (czyżby kochanek idealny?). Stanowi również archetyp lojalnego i honorowego wojownika.
Głównym zadaniem syna Odyna, poza obroną Asgardu, jest walka podczas Ragnaroku (nordyckiej wersji końca świata). Aczkolwiek bóg ma swoich arcywrogów na przykład w postaci węża morskiego Jormunganda (lub Jormungundra), który to oplata Midgard (krainę środka, czyli świat ludzi). Co ciekawe, Azowie są śmiertelni, a Thorowi przewidziano śmierć podczas ostatecznej walki z Jormungandem, synem Lokiego.
Kwestia ożenku
Pewnego razu Thor spostrzegł, że ktoś był na tyle bezczelny i nierozważny, by ukraść mu Mjӧllnira. Rozwścieczony bóg zdenerwował się do tego stopnia, iż całe niebo pokryło się czernią. Zaalarmowany Loki przybył do brata i poinformował go o tożsamości złodzieja. Okazało się, że tego haniebnego czynu dokonał olbrzym Thrym, który w zamian za młot zażądał ręki pięknej bogini Frei. To właśnie w tym micie znajdujemy dowody na niekoniecznie zawsze poczciwe i sprawiedliwe zachowanie boga.
Wyobraźcie sobie, że gdy Freja kategorycznie odmówiła ożenku z olbrzymem, Thor wraz z Lokim, idąc za radą Heimdalla, przebrali się za kobiety i udali do krainy lodowych olbrzymów. Thrym był zbyt podekscytowany, by zauważyć podstęp. Oczywiście przypłacił to życiem, ponieważ gromowładny zabił go podczas uczty weselnej (tak, Thor poślubił olbrzyma, udając Freję).
Ryby, wyprawy i niezwykłe przygody
Jak nietrudno się domyślić, Thor przeżył już wiele wspaniałych przygód, podczas których udowodnił, że jest najsilniejszym z bogów. Przy pomocy swojego młota położył trupem wiele trolli, olbrzymów i innych wrogów Asgardu. Rudowłosy brał też udział w niejednej wspaniałej uczcie, podczas których śpiewano pieśni na jego cześć. Swoje obowiązki pełni sumiennie, ponieważ nigdy nie stroni od potyczki. Nie jest jednak wolny od wad, o czym świadczy fakt, iż w przeszłości został oszukany i okradziony, sam też uciekał się do niegodziwych podstępów, by na przykład odzyskać swoją własność.
Ze względu na jego siłę i męstwo czasem traktowano Thora jak chłopca na posyłki. Stało się tak na przykład wtedy, gdy Odyn wysłał go po dzieci Lokiego do krainy olbrzymów. Gromowładny przywiózł wówczas do Asgardu Hel, Jormunganda i Fenrisa (bądź Fenrira), którzy to w przyszłości, jeśli wierzyć przepowiedni, przysporzą mu wielu kłopotów.
Wersja popkulturowa
Jak zatem pierwotny wizerunek Thora różni się od popkulturowego, promowanego przez studio Marvel? Pierwszą i zasadniczą różnicą jest kolor włosów. No ale tutaj raczej nie powinnam się czepiać, bo kino rządzi się swoimi prawami, a na takie odstępstwa można przymknąć oko. Jednakże bóg piorunów w MCU jawi się jako zawsze prawy wielkolud z sercem na dłoni. Muszę przyznać, że mam nadzieję, iż w Thorze. Ragnaroku nadano bohaterowi nieco więcej charakteru, bo póki co jest w moim odczuciu raczej głuptaskiem (pewnie wszyscy pamiętają scenę z pierwszego Thora, w której protagonista zbija szklanki, by okazać zadowolenie).
Należy też pamiętać o tym, że nie tylko Loki plecie intrygi. Thorowi niejednokrotnie zdarzyło się kogoś oszukać, by osiągnąć swój cel. Wyobrażacie sobie takie postępowanie w komiksach i filmach Marvela? Bo ja zdecydowanie nie. Zresztą gromowładny ma w komiksie własną czcionkę, która niby odzwierciedla jego boskość.
Źródła:
Gaiman N., Mitologia nordycka, Warszawa 2017.
Kelly M., Miths & Legends, brak miejsca wydania, 2016.
Lindow J., Norse Mythology: A Guide to Gods, Heroes, Rytuals and Beliefs, Oxford 2002.
Violatti C., Thor, Ancient History Encyclopedia, https://www.ancient.eu/Thor/, [odczyt: 16.10.2017].
Przypisy:
[1] Hearne K., Raz wiedźmie śmierć, Poznań 2011, s. 22.
[2] Gaiman N., Mitologia nordycka, Warszawa 2017, s.227.