Misja samobójcza – „Aleja Potępienia” – recenzja książki

Czort Tanner

Patrząc z dzisiejszej perspektywy, historia z książki nie powinna być dla nikogo niczym zaskakującym. Groźny przestępca żyjący w świecie postapokaliptycznym zostaje postawiony przed wyborem: śmierć lub wykonanie ciężkiego zadania mogącego przynieść ten sam efekt. Jego misja polega na przewiezieniu szczepionki z Los Angeles do Bostonu, co w normalnych warunkach nie stanowiłoby większego problemu. Po zakończeniu wojny Stany Zjednoczone nie są już takie, jak wcześniej. Niestabilna atmosfera i zniszczone drogi na pewno nie ułatwią Czortowi życia, a to dopiero początek problemów, które mogą go spotkać w podróży. W tym momencie rozpoczyna się powieść drogi odmieniająca stopniowo charakter Tannera. 

Oszczędna forma 

W dzisiejszych czasach miłośnicy literatury postapo mają różne wyobrażenia, co reprezentuje sobą ten gatunek. Ma on swoje motywy i klisze, z którymi mieliśmy już wielokrotnie do czynienia. Aleja Potępienia pierwotnie opublikowana w 1969 roku pokazuje, jak niewiele zmieniło się w kreowaniu tych schematów i jak z powodzeniem są one wykorzystywane po dziś dzień. Autor stworzył opowieść oszczędną w słowach i bez zbędnych wyrazów. Dużo tutaj niedopowiedzeń, co sprawia, że czytelnik wiele rzeczy musi sobie ułożyć w głowie sam. W tym przypadku moim zdaniem działa to zdecydowanie na korzyść powieści. Każdy może wykorzystać te luki i kreować świat na swój sposób. Nie uświadczymy tutaj długiego i szczegółowego opisu konfliktu, który doprowadził do zagłady nuklearnej. Również obraz świata, który pozostał po wojnie, jest zaserwowany w oszczędnej formie. Towarzysząc Czortowi podczas podróży, obserwujemy zrujnowaną Amerykę oraz ludzi radzących sobie z trudami życia w ekstremalnych warunkach. Jednak jest to zaledwie mały wgląd do tego, jak prezentuje się świat po apokalipsie. Nie poznajemy również klimatu politycznego i społecznego USA oraz sytuacji panującej w innych krajach świata.

Roger Zelazny zastosował w powieści zabieg, w wyniku którego główny bohater nie wzbudza u czytelnika sympatii. Tanner wygląda jak typowy amerykański motocyklista, żyjący zgodnie z tradycją sięgającą początków swojego kraju i absolutnego uzależnienia od wolności. Przed wojną dorobił się statusu najgroźniejszego przestępcy Los Angeles. Misja, której się podejmuje, przeczy więc jego ideałom, tym samym zamykając go w metaforycznym więzieniu. Najważniejszym zjawiskiem, jakie obserwujemy w książce, jest stopniowa przemiana bohatera. Czort zmienia się pod wpływem spotkanych na drodze ludzi. Zaczyna on widzieć cel swojego zadania i jest gotowy poświecić wiele dla powodzenia misji. Na pancerzu bezwzględnego twardziela, którym się otoczył, zaczynają pojawiać się rysy. Tym samym mężczyzna od początku niewzbudzający sympatii u czytelnika zaczyna jawić się jako bohater pozytywny, potrafiący zrobić coś z myślą o innych. 

Podsumowanie 

Aleja Potępienia jest powieścią drogi, w której wraz ze wzrostem licznika kilometrów przebytych przez bohatera poznajemy zasady działania świata i obserwujemy jego drastyczną przemianę. Zainspirowała ona wielu autorów do stworzenia swoich wersji świata po zagładzie, którzy wykorzystywali w rożnym stopniu zawarte w niej motywy. Autor nie prezentuje nam rozbudowanych i wyszukanych opisów świata, częściowo pozostawiając czytelnikowi wolną rękę w kreowaniu rzeczywistości. Dzieło Zelaznego jest klasyką gatunku, którą każdy wielbiciel postapo powinien znać. Powieść pokazuje, że za pomocą małej liczby wyrazów oraz masy niedopowiedzeń można stworzyć wiarygodny świat, dla każdego z nas wyglądający nieco inaczej.